Talo Soojeedin Iskaashi Istiraatiiji ah oo ku Saabsan Saldhig iyo Heshiis Milateri oo u dhexeeya Maraykanka iyo Zeila, Gobolka Awdal ee Soomaaliya, si Looga Hortago Saameynta Shiinaha ee ku Xoogaysanaysa Geeska Afrika
Xildhibaanada Sharafta Leh Moolenaar iyo Krishnamoorthi,
Waxaan aad ugu faraxsanahay inaan idiin soo diro warqaddan rasmi ah anigoo ah Xildhibaan ka tirsan Guddiga Arrimaha Dibadda ee Golaha Shacabka ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya. Qoraalkani wuxuu ka jawaabayaa warqaddii Guddiga Xisbiga Shuuciga Shiinaha (CCP) ee taariikhdu ahayd 15-ka Janaayo 2025 ee ku socotay Xoghayaha Arrimaha Dibadda ee Maraykanka, Antony Blinken. Waxaan si qoto dheer u qadarinayaa dadaalkiinna ku wajahan horumarinta danaha istiraatiijiga ah ee Maraykanka ee Geeska Afrika iyo wax ka qabashada caqabadaha ka imaanaya CCP. Si kastaba ha ahaatee, waxaan idinka codsanayaa inaad dib uga fiirsataan taladiinna ku aaddan taageeridda furitaanka xafiis Maraykan ah oo ku yaalla maamulka gooni-goosadka ah ee Hargeysa. Talaabadani maahan mid wax ku ool ah oo ka hortagaysa saameynta Shiinaha, balse waxay khatar ugu jirtaa inay Maraykanku ku xiriirto maamul ku xadgudbaya xuquuqda aadanaha oo duminaya dimuqraadiyadda.
La-shaqaynta maamulka Hargeysa waxay dhaawacaysaa sumcadda Maraykanka ee ku saabsan inuu yahay ilaaliyaha caalamiga ah ee xuquuqda aadanaha. Maamulka Hargeysa waxa uu galay dembiyo culus oo ka dhan ah xuquuqda aadanaha, gaar ahaan gobollada Sool, Sanaag, iyo Cayn, halkaas oo uu adeegsaday qalab milateri oo ay bixiyeen UK iyo Maraykanku si uu u cabudhiyo dadka shacabka ah. Taariikhda maamulkaasi waxaa ku jira tacadiyo xuquuqda aadanaha ah, sida xasuuqii 2023 ee ka dhacay gobollada Sool, Sanaag, iyo Cayn, halkaas oo dad rayid ah oo ay ku jiraan haween, carruur, iyo waayeel la laayey. Lama hubo sababta aad ugu guuldarraysateen inaad wax ka sheegtaan xadgudubyadan, halka aad weliba taageerteen furitaanka xafiis Maraykan ah oo ku yaalla Hargeysa. Tani waxay dhaawacaysaa hal-abuurkaaga ku saabsan dimuqraadiyadda waxayna hoos u dhigaysaa kalsoonida lagu qabo mowqifkaaga ku wajahan qiyamka dimuqraadiyadda.
Tacadiyada uu maamulka Hargeysa u geystay beelaha aan Isaaq ahayn, gaar ahaan kuwa ku nool gobollada SSC (Sool, Sanaag, iyo Cayn), Gobolka Awdal, iyo bulshooyinka la takooray, waxaa si fiican u diiwaangeliyey ururrada xuquuqda aadanaha, wakiillada siyaasadda, iyo u-doodayaasha xuquuqda. Si nasiib darro ah, Guddiga CCP, Senetka, iyo kooxaha lobbiga ee taageera maamulka Hargeysa waligood si rasmi ah uma cambaareyn tacadiyadan.
Intaa waxaa dheer, maamulka Hargeysa ma ahan dimuqraadiyad. Hal qabiil ayaa si buuxda u maamula, iyagoo si cad u takooraya shan qabiil oo kale oo ah aqlabiyadda diiddan gooni-isu-taagga maamulkaas. Taageeridda Hargeysa waxay fogaynaysaa inta badan bulshada Soomaaliyeed ee ku adkaysanaysa midnimada Soomaaliya, waxayna khilaafaysaa mabaadi’da sinnaanta iyo caddaaladda ee uu Maraykanku taageero.
Waxaa intaa dheer, furitaanka xafiis Maraykan ah oo ku yaalla Hargeysa maaha mid wax ku ool ah oo ka hortagaya saameynta Shiinaha, mana wax ka qabanayso khataraha sii kordhaya ee ka imanaya Xuuthiyiinta ee Gacanka Cadmeed iyo Badda Cas. Taa beddelkeeda, waxaan soo jeedinayaa xal istiraatiiji ah – dhismaha saldhig milateri oo Maraykan ah oo ku yaalla aagga Zeila-Lughaya ee Gobolka Awdal.
Zeila waxay ku taal meel istiraatiiji ah oo u dhow Bab-el-Mandeb, oo ah marin muhiim ah oo isku xira Gacanka Cadmeed iyo Badda Cas, sidoo kalena la mariyo 10% ganacsiga caalamiga ah sannadkii. Halkaan saldhig Maraykan ah wuxuu awood siin lahaa Maraykanka inuu ilaaliyo ammaanka marin-biyoodkan muhiimka ah, isagoo yareynaya awoodda Shiinaha ee uu ku xukumo waddooyinka ganacsiga.
Gobolka Awdal, gaar ahaan nawaaxiga Zeila, waxa uu leeyahay kayd badan oo ah macdano dhif ah oo muhiim ah, kuwaas oo muhiim u ah tiknoolojiyadda casriga ah, oo ay ku jiraan nidaamyada difaaca. Haddii Maraykanku ilaashado kheyraadkan, wuxuu hoos u dhigi karaa ku tiirsanaanta Shiinaha oo hadda ah hormuudka sahayda caalamiga ah ee macdanaha dhifka ah.
Xuuthiyiinta waxay khatar weyn ku hayaan ammaanka maraakiibta ee Gacanka Cadmeed iyo Badda Cas, iyagoo weeraray maraakiibta shidaalka, kuwa ganacsiga, iyo kuwa milateriga. Saldhig Maraykan ah oo ku yaalla Zeila wuxuu awood u siin lahaa in si dhaqso leh loo hawlgaliyo ciidammo iyo qalab si loo ilaaliyo nabadda iyo amniga waddooyinkan muhiimka ah.
Waxaan si sharaf leh idiinku casuumayaa Dowladda Maraykanka inay saldhig milateri ka dhisto Gobolka Awdal. Iskaashigan wuxuu xoojinayaa danaha istiraatiijiga ah ee Maraykanka, wuxuuna taageerayaa mabaadi’da wadaagga ah ee dimuqraadiyadda iyo xuquuqda aadanaha.
Aniga oo matalaya Gobolka Awdal iyo taageerada buuxda ee hoggaamiyayaasha iyo bulshada deegaanka, waxaan diyaar u ahay inaan Golaha Shacabka horgeeyo mooshin rasmi ah oo ku saabsan heshiiskan istiraatiijiga ah. Waxaan iminka ku suganahay Washington, D.C., si aan u horumariyo hindisahan. Waxaan rajeynayaa in Guddiga CCP iyo Guddiga Arrimaha Dibadda ee Afrika ay si wanaagsan u eegaan soo jeedintan oo ay nala shaqeeyaan.
Fadlan kala xiriir xafiiskayga lambarkan: +1-571-436-7586 ama email:
si aan si qoto dheer uga wada hadalno hindisahan.
Mahadsanidiin,
Xigasho: Dr Abdillahi Hashi Abib Xildhibaan Dowlada Federaalka Soomaaliya
