Mudane Faisal Hamdan Al-Subhi,
Ayrotv.com- Borama- Waxaan kuugu soo qorayaa warqaddan anigoo ah Xildhibaan ka tirsan Baarlamaanka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, anigoo matalaya xuquuqda iyo danaha bulshada Gobolka Awdal. Waxaa ii soo baxay in shirkadda Kilomass LLC ay ku hawlan tahay hawlo macdan qodis sharci-darro ah oo ka socda Gobolka Awdal ee Soomaaliya. Boggaaga internet-ka, Kilomass LLC waxay sheegtay in shirkaddu “heshay afar rukhsad baaritaan oo ku saabsan macdanta lithium iyo biraha salka ah ee Somaliland. Waxa kale oo ay qorshaynayaan in ay hirgeliyaan warshad tijaabo ah oo awood u leh in sannad walba soo saarto 100,000 oo tan oo lithium oksaydh ah (Li₂O) oo heerkiisu yahay 4-6%.” Hawlahaasi si cad ayay uga horimanayaan shuruucda Soomaaliya iyo heerarka sharciga caalamiga ah.
Hawlaha aad ka waddo Gobolka Awdal kuma salaysna oggolaansho sharci ah oo ay bixiyeen dadka deegaanka ee leh xuquuqda dhabta ah ee dhulkaas. Halkii aad ka heli lahayd oggolaansho sax ah, waxaad la heshiisay ganacsato musuqmaasuq ku caanbaxay, dillaaliin iyo xubno aan matalin xuquuqda iyo danaha bulshada deegaanka. Intaa waxaa sii dheer, maamul-beeleedka Hargeysa oo sheegtay in ay idin siiyeen rukhsadda hawlahaasi ma laha wax sharciyad ah oo ay ku oggolaan karaan ama ku fasixi karaan shirkad ka hawlgasha Gobolka Awdal.
Sovereennimada dhulka iyo badda Gobolka Awdal waxay si buuxda gacanta ugu jirtaa bulshada Gobolka Awdal, kuwaas oo leh awood sharci ah oo keliya oo ku saabsan isticmaalka kheyraadkooda dabiiciga ah. Ficilada maamulka Hargeysa waa faragelin sharci-darro ah oo ka dhan ah arrimaha gudaha ee Gobolka Awdal. Shirkaddiina la shaqaynta maamulkaas waxay u dhigan tahay xadgudub toos ah oo ka dhan ah xuquuqda shacabka Gobolka Awdal.
Hawlaha shirkadda Kilomass LLC waxay jebinayaan qodobbada soo socda:
Heerarka Sharciga Caalamiga ah
Qaraarka Qaramada Midoobay ee Xuquuqda Dadka Asalka ah (UNDRIP): Qodobka 26 wuxuu aqoonsan yahay xuquuqda dadka deegaanka ee dhulalka, dhulka hoostiisa iyo kheyraadka ay si dhaqameed u lahaayeen ama u isticmaalayeen.
Xeerka Afrika ee Xuquuqda Aadanaha iyo Dadka (ACHPR): Qodobka 21 wuxuu ilaalinayaa xuquuqda dadka inay si xor ah u maamulaan kheyraadkooda dabiiciga ah.
Sharciyada La Dagaalanka Musuqmaasuqa
Adigoo ku hawlan musuqmaasuq iyo heshiisyo lala galay cid aan fasax sharci lahayn, shirkaddiinnu waxay jebinaysaa shuruucda caalamiga ah ee ka hortagga musuqmaasuqa, oo ay ku jiraan xeerarka lagu qeexay Qaraarka Qaramada Midoobay ee Ka Hortagga Musuqmaasuqa (UNCAC).
Waxaan halkan kuugu soo jeedinayaa dalabaadka soo socda:
- Si degdeg ah u jooji hawlaha macdanta ee ka socda Gobolka Awdal.
- Si degdeg ah uga saar qalabka macdan qodista ee aad keentay Gobolka Awdal.
- Ka fogaaw la macaamilka cid kasta oo aan sharciyad haysan, oo ay ku jiraan maamulka sharci-darrada ah ee Hargeysa, kuwaas oo aan matalin bulshada Gobolka Awdal.
Haddii aad ku guuldaraysato inaad fuliso dalabaadyadan, waxaan qaadi doonaa tallaabooyinka soo socda:
- Waxaan dacwad ka dhan ah shirkadda Kilomass LLC ka gudbin doonaa maxkamadaha caalamiga ah, oo ay ku jiraan Maxkamadda Caalamiga ah ee Caddaaladda (ICJ) iyo Maxkamadda Joogtada ah ee Garqaadista (PCA).
- Waxaan dalban doonaa baaritaanno dambiyeed oo lagu sameeyo shirkaddaada iyadoo lagu salaynayo xeerarka caalamiga ah ee la dagaalanka musuqmaasuqa, gaar ahaan waddamada shirkaddaadu ka diiwaangashan tahay (Sacuudi Carabiya iyo Imaaraadka).
- Waxaan abaabuli doonaa bulshada Gobolka Awdal si ay u difaacaan xuquuqda dhulkooda, hantidooda, iyo kheyraadkooda iyagoo raacaya sharciga iyo anshaxa.
- Waxaan maxkamadeyn doonaa dillaaliinta, ganacsatada, iyo cid kasta oo ka macaashay mashruuca sharci-darrada ah, iyada oo sidoo kale la xannibi doono hantidooda caalamka.
Hawlaha sharci-darrada ah ee Kilomass LLC waxay si aan gabasho lahayn u dhiigmiirayaan bulshada Gobolka Awdal, iyagoo taageeraya maamul-beeleedka sharci-darrada ah ee Hargeysa oo iibiyay xuquuqda iyo kheyraadka dadka Awdal si ay uga faa’iidaan dano shaqsi ah. Waxaan halkan si cad u cadaynayaa: maamulka Hargeysa wax sharciyad ah kuma leh dhulka ama kheyraadka Gobolka Awdal. Bulshada Gobolka Awdal ayaa si buuxda u leh sovereignty-ga dhulkooda iyo baddooda. Faragelinta shirkaddaada iyo cid kasta oo kale oo ajnabi ah oo ku lug leh arrimaha gudaha ee Gobolka Awdal waxaa lagala kulmi doonaa iska caabin adag oo sharci iyo bulsho ah.
Digniinta Ugu Dambeysa
Warqaddan waxay u taagan tahay ogeysiis rasmi ah oo ah inaad si degdeg ah u joojiso hawlaha sharci-darrada ah. Haddii aanad sidaas yeelin, waxaan bilaabi doonaa dacwado sharci ah iyo olole caalami ah oo lagugu soo bandhigayo kuna soo bandhigayo sharciga caalamiga ah iyo kan Soomaaliya.
Waxaan ka filayaa inaad ku soo jawaabto warqaddan si rasmi ah muddo 14 maalmood gudahood ah. Haddii aadan ka jawaabin, waxaa loo tixgelin doonaa inaad diiday dalabka, waxaana tallaabo sharci ah la qaadi doonaa adiga oo aan ogeysiis dambe lagu siin.
Qadarin,
